Informační centrum Rýmařov

Strefa chroniona w rejonie Jeseníky

Zarząd CHKO Jeseníky, Šumperská 93, 790 01 Jeseník; tel.: 584 402 228, tel./fax: 584 403 050
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. ; http://www.jeseniky.ochranaprirody.cz/

Lesiste góry są zaokrąglonymi grzbietami, woda spływa ze źródeł głębokimi dolinami, stuletnie lasy przechodzą w górską tundrę, morze kamieni, kotły polodowcowe ze spadającymi lawinami, nieujarzmione górskie bystrza ze srebrzystymi wodospadami i przezroczystą, omszałą tonią, tajemnicami zielarzy opartymi na opowiadaniach o skrzatach, kwieciste podgórskie łąki i doliny zajęte przez długie góralskie wsie ze starymi chałupami, harmonijna kraina, w której szukamy i stale znajdujemy inspirację, to są Jeseníky...

Charakterystyka:
Chroniona strefa przyrody Jeseníky znajduje się na północnym obrzeżu Moraw i czeskiej części Śląska na granicy województw Śląskomorawskiego i Ołomunieckiego, na terenie powiatów Bruntál, Jeseník I Šumperk.
Rejon obejmuje Hrubý Jeseník i przyległe części wierzchowin Hanušovické i Zlatohorské. Ukształtowanie terenu przedstawia rozczłonkowane szczyty i głęboko wyrzeźbione doliny z szeregami zaokrąglonych grzbietów. Geologicznie teren jest utworzony przeważnie przez kwaśne skały o niskiej zawartości składników pokarmowych (gnejsy, łupki mikowe, fillity). Głównym przedstawicielem gleb są bielice kambryjskie w najwyższych partiach przechodzące w gleby humusowo-żelaziste, miejscami podmokłe i zarośnięte.

Potencjalną wegetację przedstawią kwitnące i kwaśne buczyny górskie, w wyższych partiach naturalne smreczyny, zespoły alpejskie i wierzchowiska. Kosodrzewina nie jest tutaj raczej krzewem pochodzenia miejscowego. Jej nieobecność w pierwotnej wegetacji jest jednym z powodów ogromnego bogactwa gatunków w niektórych lokalizacjach w paśmie alpejskim. (Na przykład w Wielkiej Kotlinie wymienia się do 450 wyższych gatunków roślin; jest to najbogatsze stanowisko botaniczne w Republice Czeskiej.)

Klimatycznie przeważająca część terenu kwalifikuje się do strefy chłodnej, szczyty grzbietowe należą zaś do najzimniejszych miejsc w republice. (Pradziad ma roczną sumę opadów atmosferycznych na poziomie 1440 mm i średnią roczną temperaturę 0,9°C). Istotnym zjawiskiem są systemy wiatrów orograficznych, które powstały przy kształtowaniu karów polodowcowych i ich florystycznego bogactwa.

Chroniona strefa przyrody Jeseníky została ogłoszona w roku 1969 na powierzchni 740 km². Najwyższym punktem jest szczyt Pradziada o wysokości nad poziomem morza 1492 m. Teren w 80% pokrywają lasy, przeważnie smreczyny drugorzędowe i buczyny z mozaiką zachowanych resztek pierwotnego boru. Najcenniejsze tereny chronionej strefy przyrody zawierają się w 4 narodowych rezerwatach przyrodniczych (Praděd, Šerák - Keprník, Rejvíz, Rašeliniště Skřítek), 18 rezerwatach przyrodniczych i 6 pomnikach przyrody. Ich zadaniem jest przedstawianie regionu i przekazywanie dziedzictwa przyrody w jak najbardziej nienaruszonym stanie następnym pokoleniom.

Dane podstawowe:
Powierzchnia: 740 km2
Położenie geograficzne: 49° 54´ -50° 18´N, 17° 00´- 17° 24´E
Wysokość nad poziomem morza: 339m - 1492m (Praděd)
Podstawa prawna: rozporządzenie MK ČSR nr 9886/1969
Niewielkie, szczególnie chronione tereny w CHKO:
- 4 narodowe rezerwaty przyrodnicze
- 18 rezerwatów przyrodniczych
- 6 pomników przyrody

Ponadto Zarządowi CHKO Jeseníky podlegają: narodowy rezerwat przyrodniczy Kralický Sněžník i pomniki przyrody Na Špičáku, Ptačí hora, Rešovské vodopády, Velký Roudný, Venušiny misky, Jeskyně Na Pomezí i Borový.

Ścieżka dydaktyczna przez Wielką Kotlinę

Ścieżka dydaktyczna przez Wielką Kotlinę jest bez wątpienia najciekawszą ścieżką przeznaczoną dla turystów odwiedzających Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki i Narodowy rezerwat przyrody Pradziad. Wielka Kotlina nie tylko stanowi jedną z najcenniejszych i najciekawszych pod względem przyrodniczym części Wysokiego Jesionika, ale jest też jednym z najważniejszych zachowanych obszarów przyrodniczych w całej Europie Środkowej. Występuje tu ok. 480 gatunków roślin telomowych i ok. 40 rodzajów zbiorowisk roślinnych. Ścieżka dydaktyczna ma swój początek w zachodniej części wsi Karlov pod Pradědem (gmina Malá Morávka) na wysokości 760 m n.p.m. i prowadzi wzdłuż rzeki Morawicy przez teren Narodowego rezerwatu przyrody Pradziad do amfiteatru cyrku lodowcowego na wysokości 1180 m, źródła Morawicy oraz punktu widokowego nad górą Temná na wysokości 1370 m n.p.m. Cała trasa ma długość 5,5 km, przewyższenie wynosi 610 m. Na trasie umieszczono 7 tablic, które dostarczają szczegółowych informacji o wszystkich interesujących i ważnych faktach i zjawiskach. Więcej informacji do znalezienia m.in. na stronach http://www.jeseniky.com, www.jeseniky-praded.cz

Rejvíz

Ścieżka prowadzi przez położony w Górach Opawskich na wschód od miasta Jeseník Narodowy rezerwat przyrody Rejvíz, w którym znajduje się największe na Morawach i Śląsku torfowisko. Są tam dwa jeziorka – Wielkie jeziorko torfowe, dostępne dla turystów, oraz Małe jeziorko torfowe, do którego nie wolno schodzić. Torfowisko powstało w okresie polodowcowym, a jego wyjątkowe właściwości przyrodnicze zachowały się dzięki panującym w tym miejscu warunkom klimatycznym. Oprócz typowej roślinności bagiennej występuje tu sosna błotna, brzoza karpacka i drzewostan świerkowy. Z innych rzadkich gatunków rosną tu m.in. rosiczka okrągłolistna i kukułka plamista. Trasa ścieżki dydaktycznej prowadzi od chaty na zachodniej granicy gminy Rejvíz na południowy zachód i ma długość 2 km. Na pięciu tablicach informacyjnych zamieszczono informacje dotyczące przyrody występującej w rezerwacie.

Górnicza ścieżka dydaktyczna

Składa się na nią 17 stacji ustawionych na miejscach ważnych dla górniczej historii okolicy. Ścieżka przypomina górniczą przeszłość regionu i miejscowości Horní Město. Dziś już tylko sama nazwa gminy oraz herby wsi i miast przypominają, że przez stulecia trudniono się tu wydobyciem metali. Na terenie gminy Horní Město działały niegdyś kopalnie srebra, w roku 1398 mieściła się tu osada górniczą Hangenstein. Trwające 800 lat wydobycie zakończono ostatecznie w 1970 roku. Źródło: http://www.geostezkyrymarovsko.cz/hankstein

Pasterska ścieżka dydaktyczna

Ścieżka prowadzi turystów przez farmę i poświęcona jest przede wszystkim hodowli zagrożonego gatunku owiec – owiec wałaskich. Szczególną atrakcją jest część praktyczna, podczas której odwiedzający korzystając z prostych instrukcji mogą spróbować własnych sił w obróbce wełny i dzięki temu opuścić obiekt z własnoręcznie wykonaną pamiątką z wełny tutejszych owiec. Na najmłodszych przyjezdnych czeka bajka, której na pewno nigdy nie czytali. Napisano ją specjalnie o owcach wałaskich – wyjaśnia się w niej, dlaczego hodowane są właśnie w tym miejscu. Bajka opracowana jest też w formie kolorowanek, dzięki czemu ścieżka jest ciekawa dla odwiedzających w każdym wieku. W zimie część praktyczną przenosi się do budynków farmy, dzięki czemu przy pracy z wełną można ogrzać się w przyjemnej atmosferze, jaką zapewniają tu kamienne piece. Źródło: http://www.stranske.websnadno.cz/Pastyrova-naucna-stezka.html

Ścieżka dydaktyczna Strálek

Punktem początkowym ścieżki jest stanowisko geologiczne przy browarze Excelent w Rýmařovie. Długość całej trasy aż do ruin zamku Strálek wynosi 4 km, po drodze umieszczonych jest 6 tablic informacyjnych. Na czterech z nich zamieszczono legendy i historie, które wiążą się z ruinami zamku oraz miastem Rýmařov, pozostałe koncentrują się na opisie okolicznej przyrody. Ścieżka prowadzi polną drogą i jest odpowiednia również dla rodzin z dziećmi.

Ścieżka dydaktyczna Janovice–Rabštejn

Punktem początkowym jest pałac w Janovicach, który przez stulecia służył za rezydencję rodu Harrachów, wraz z budynkiem pałacowego browaru i rozległym pałacowym parkiem. Stąd ścieżka prowadzi po szlaku turystycznym do ruin zamku Rabštejn. Z zamku do dziś zachowały się wyłącznie pozostałości kamiennych murów, obecnie miejsce służy jako punkt widokowy dla turystów, można też wspinać się po okolicznych skałach. Cała trasa mierzy 12 km i znajduje się na niej 9 tablic informacyjnych prezentujących historię pałacu w Janovicach, okoliczne legendy, ciekawostki przyrodnicze na temat lasu Hochwald i rezerwatu przyrody Pstruží potok, faunę Obszaru Chronionego Krajobrazu Jesioniki i inne informacje na jego temat, historię zamku Rabštejn i związane z nim legendy oraz opis jego okolicy. Pod względem skali trudności ścieżka jest odpowiednia dla wszystkich kategorii turystów.

Ścieżka dydaktyczna Ryžoviště–Břidličná

Punktem początkowym w miejscowości Ryžoviště jest plac za szkołą podstawową. Tematem ścieżki jest historia gminy i przesiewania złota na jej terenie oraz ciekawostki przyrodnicze dotyczące okolicznej fauny i flory. Na trasie jest sześć tablic informacyjnych. Ścieżka prowadzi na szczyt kopca Výšina (682 m n.p.m.), z którego rozciąga się widok na okolicę. Po krótkiej górzystej części trasa prowadzi w dół do jezior powstałych w byłych kopalniach łupka w miejscowości Břidličná. W tej części ścieżki na tablicach znajdują się informacje o historii okolicy i miejscowych legendach oraz o faunie i florze jezior.

Skřítek

Przełęcz górska Skřítek oddziela na południu masyw górski Grubego Jesenika /Hrubý Jeseník/ od Pogórza Hraběšickiego /Hraběšická vrchovina/ i jest położona na wysokości 877 m n. p. m. Ze względu na swoje położenie jest punktem wyjściowym dla szeregu celów turystycznych. Do najbardziej popularnych z pośród nich należy przede wszystkim szlak grzebieniowy w kierunku do Jeleniej Studzienki /Jelení studánka/, Piotrowych Kamieni /Petrovy kameny/ i Owczarni /Ovčárna/.
W przełęczy znajduje się torfowisko o powierzchni 166 ha – jest to narodowy rezerwat przyrody, który jednak nie jest dostępny dla turystów. Centralna część rezerwatu ma charakter tundry z pojedynczymi egzemplarzami brzozy karpackie, jeziorkami i mokradłami.

Wodospady Rešovskie

Ulubiony cel turystyczny Wodostpady Rešovskie znajduje się około 10 km od Rýmařova. Jest to chroniony zabytek przyrody i jednocześnie są to największe wodospady Niskiego Jesenika /Nízky Jeseník/ w kotlinie na górnym biegu rzeczki Huntava. Rzeczka w tym miejscu płynie w głębokim wąskim kanionie przez kilka wodospadów i kaskad, które są najbardziej malownicze po wiosennych roztopach lub po deszcazach, gdy wzrasta przepływ wody.
Najłatwiejszy dostęp do wodospadów jest od strony wioski Rešov. Szlak turystyczny prowadzi przez Huntavę po kilku mostkach, z których można kochać się widokami na wodospady. Obszar wodospadów jest chroniony jako zabytek przyrody.

Rzeka Biała Opawa

Źródła rzeki Biała Opwa znajdują się na południowym zboczu Pradziada /Praděd/ na wysokości 1 260 metrów n. p. m. Kotliną rzecki Biała Opawa biegnie szlak edukacyjny o tej samej nazwie, który jest częścią składową Narodowego Rezerwatu Przyrody Pradziad. Pierwsza tablica szlaku edukacyjnego, znajduje się przy odgałęzieniu z drogi krajowej prowadzącej z Karlovej Studánkydo miejscowości Vidly. Szlak końcy się przy chacie górskiej Barborka.
Oprócz licznych wodospadów, kaskad i katarakt, wytworów skalnych i malowniczych romantycznych zakątków świerkowego dziewiczego lasu turyści na szlaku dzięki siedmiu tablicom informacyjnym mogą uzyskać podstawowe informacje o niepowtarzalności i wyjątkowości rezerwatu. Dolina Białej Opawy jest genetycznie cennym obszarem z drzewostanem przeznaczonym do zbioru nasion świerka górskiego.

Pradziad

Jest najwyższą góra Grubego Jesenika /Hrubý Jeseník/ i całych Moraw (1 491 m n.p.m.), która jest także najatrakcyjniejszym miejscem Narodowego Rezerwatu Przyrody Pradziad /Národní přírodní rezervace Praděd/.
Cały masyw Peadziada wznosi się nad otaczającymi grzbietami. W rejonie Pradziada znajdują się liczne znakowane szlaki turystyczne i rowerowe. W 1970 roku na szczycie Pradziada wybudowano wieżę telewizyjną z nadajnikiem, z pomostem widokowym na wysokości 40 m i rastauracją.
Przy dogodnych warunkach pogodowych z pomostu widokowego można gołym okiem zobaczyć Beskidy, Karkonosze, polskie niziny i Wysokie Tatry.

Piotrowe Kamienie

Jest to skała stercząca na grzebieniu górskim. Skała z otaczającym obszarem jest jednocześnie częscią Rezerwatu Pradziad. Wstęp publiczności na teren skał z cennymi krzewami i rośtlinami jest zabroniony. W pobliżu biegnie jednak główny szlak turystyczny Jeseników.
Piotrowe kamienie należą do ulubionych celów narciarzy. W areale Owczarnia – Pradziad /Ovčárna – Petrovy kameny/ znajduje się siedem nartostrad, głównie na północnych zboczach Piotrowych Kamieni (1 438 m n.p.m.) i Wysokich Kijów /Vysoké hole/ (1 464 m n.p.m.). Najdłuższą nartostradą jest nartostrada czarna z przewyższeniem 200 m przy dziewięćset metrowej długości. Pozy tym w areale znajdują się dwie czerwone nartostrady o długości 800 i 350 m. Następne trzy nartostrady są oznaczone kolorem niebieskim i najdłuższa z nich mierzy 600 m. Ostatnia, siódma nartostrada znajduje się lekko z boku blisko chaty górskiej Barborka.